Charles de Gaulle – biogram.

CHARLES de GAULLE generał, francuski mąż stanu, prezydent V Republiki

( 1890-1970 )

* ur. 22 listopada 1890 w Lille

+ zm. 9 listopada 1970 w Colombey-les-Deux-Eglises

 

 

foto: wikipedia.org

 

Jako dziecko uczeń dwóch kolegiów jezuickich. Potem absolwent akademii wojskowej w Saint-Cyr. W 1912 roku wstępuje do 33. pułku piechoty w Arras. Jest wówczas podopiecznym pułkownika Henry Petaina, późniejszego bohatera Pierwszej Wojny Światowej. Po jej wybuchu w 1914 roku 15 sierpnia młody porucznik de Gaulle odnosi pierwsze rany w bitwie pod Dinant. W najkrwawszym starciu w tej wojnie, w bitwie pod Verdun, już jako kapitan (odznaczony krzyżem wojennym) dostaje się do niemieckiej niewoli. Podejmuje parę prób ucieczki, bezskutecznie. Osadzony w obozie

„ucieczkowiczów” Ingolstadt przebywa z przedniej marki towarzystwem: z asem francuskiego lotnictwa Rolandem Garrosem i przyszłym Marszałkiem radzieckim Michaiłem Tuchaczewskim, którego podobno uczy języka francuskiego.

Po zakończonej zwycięstwem Francji wojnie spotka się z rodziną, lecz wkrótce jako ochotnik pod dowództwem Maxime Weygarda, bierze udział w wojnie polsko-bolszewickiej. To tam obserwuje wielkie różnice pomiędzy wojną pozycyjną na zachodzie a całkiem odmienną na wschodzie starego kontynentu. Za udział w „ cudzie nad Wisłą „ otrzymuje order Virtuti Militari.

Po powrocie do ojczyzny, w 1921 bierze ślub z Yvonne Vendroux. Następnie rozpoczyna studia na Wyższej Szkole Wojennej w Paryżu, którą kończy w 1924. Od 1925 jest sekretarzem Marszałka Petaina a od października, już jako major, dowódcą batalionu w Trewirze. W latach 1929-31 przebywa w Bejrucie w armii Lewantu. Od 1931 przez następnych 6 lat pracuje w Generalnym Sekretariacie Obrony Narodowej. Publikuje swoje poglądy dotyczące stosunków władza państwowa – siły zbrojne. Przedstawia w nich wizję nowoczesnych zmechanizowanych i mobilnych oddziałów wspartych siłami pancernymi. Jest za powołaniem armii zawodowej i wojny manewrowej. Głośno kwestionuje budowę „linii Maginota” – umocnień na granicy z Niemcami, a krytyka środowisk wojskowych nie pozostawiła suchej nitki na jego książkach. We wrześniu 1937 obejmuje 507. pułk czołgów w Metz i awansuje na stopień pułkownika. Właśnie w tym czasie otrzymuje od swych podwładnych przydomek „Pułkownik motor„.

Po wybuchu Drugiej Wojny Światowej, zostaje dowódcą brygady pancernej 5. armii. Wysyła raport do czołowych osobistości kraju wskazując na brak przygotowania Francji do wojny. Po napaści niemieckiej na Francje, powierzono mu w dowodzenie 4 dywizji pancernej, a potem mianowano generałem brygady. W tym czasie armia niemiecka, po zaskakującym ataku pod Sedanem poruszała się na północny zachód. Generał toczy zwycięskie walki z najeźdźcą, przeprowadzając kontrofensywę, lecz w wyniku cofania się innych armii, chcąc uniknąć okrążenia sam musi się wycofać z odbitych terenów.

5 czerwca 1940 zostaje powołany na stanowisko podsekretarza stanu ds. wojny i obrony narodowej z teką wiceministra w rządzie Paula Reynauda. Gdy 14 czerwca Niemcy wkroczyli do Paryża, de Gaulle wraz z rządem zostaje ewakuowany do Bordeaux. Chce by elita francuskich polityków i wojskowych przeniosła się do Afryki Północnej i kontynuowała wojnę z nazistami. Na wieść o tym, że Marszałek Petain objął funkcję premiera rządu Vichy (który podpisuje rozejm, a później kolaboruje z Niemcami), de Gaulle wylatuje do Londynu. Dzień później wygłasza Apel w radiu BBC skierowany do Francuzów, wzywający do dalszej walki z Niemcami. Francuski sąd wojskowy skazuje go na karę śmierci, konfiskatę majątku i degradacje.

Generał powołuje i staje na czele komitetu – Wolnej Francji (od 1942 Francja Walcząca), którą uznaje rząd brytyjski z Winstonem Churchillem na czele. Chcąc przyłączyć Francuską Afrykę Zachodnią do „swojego nowego dziecka” naciera na Dakar, ale ponosi klęskę. Jeszcze w 1940 roku powołuje Rade Obrony Imperium w Brazzaville mającą kierować francuską machina wojenną i współpracować z rządem Wolnej Francji. Zaczynając praktycznie od zera, generał Charles de Gaulle próbuje za wszelka cenę podnieść pozycję Wolnej Francji na arenie międzynarodowej. Odrzuca układ z Saint-Jean-d’Acre między rządem Vichy a Wielką Brytanią, pragnąc by walki w Libanie i Syrii były kontynuowane. W czerwcu 1941 Siły Wolnych Francuzów wraz z Australijczykami i Brytyjczykami zdobyły Damaszek. Wraz z zaufanym Jeanem Moulinem decyduje o powołaniu Krajowej Rady Ruchu Oporu mającej zjednoczyć francuski ruch oporu. Po udanej alianckiej operacji „Torch” (listopad 1942), w styczniu 1943 spotka się na Konferencji w Casablance z Roosveltem, Churchillem i generałem Henrim Giraudem popieranym przez amerykanów. Wkrótce de Gaulle przenosi się do Algieru gdzie zostaje utworzony Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego – CFLN zarządzany wspólnie z Giraudem (jako dowodzącym wojskiem). Rząd zostaje uznany przez Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię i Związek Radziecki za reprezentanta francuskich interesów. Na początku 1944 zwołuje konferencje w Brazzaville, poświęconą dalszym losom kolonii w Afryce. W tym samym roku Alianci dokonują desantu w Normandii a potem wojska generała Leclerca wyzwalają Paryż (de Gaulle wkracza do stolicy wyprostowany jak struna, gdy w mieście działają jeszcze niemieccy snajperzy) i Strasburg. Tymczasem de Gaulle obejmuje przewodnictwo Tymczasowego Rządu Republiki Francuskiej, ale w 1946 rezygnuje ze stanowiska z powodu nieporozumień ze Zgromadzeniem Konstytucyjnym.

W latach 1947-53 kieruje ugrupowaniem RPF (Zgromadzenie Ludu Francuskiego), które uzyskuje 40% głosów wyborach w 1947, ale jego poparcie znacznie spada (22% w 1951). Jednak secesje w gaullistowskiej partii doprowadzają do znacznego osłabienia ugrupowania o czym ostatecznie przesądza porażka RPF w wyborach 1953.

W latach 1953-58 de Gaulle jest praktycznie bierny politycznie i ogranicza się tylko do wydawania swoich „ pamiętników wojennych”.

Od połowy lat 50-tych algierscy muzułmanie z Frontu Wyzwolenia Narodowego (FLN) rozpoczęli otwartą walkę z oznakami dominacji francuskiej w Algierii. W 1957 rząd Francji nie zgadza się na niepodległość. Kraj znajduje się na skraju wojny domowej. Kryzys poprowadzi de Gaulla znowu na szczyt władzy. W maju 1958 prezydent Rene Coty zaprasza go do powołania rządu ocalenia narodowego. Uzyskuje on poparcie większości parlamentarnej i w czerwcu Zgromadzenie Narodowe zatwierdza nowy rząd z de Gaullem jako premierem. W tym samym miesiącu w Algierze, generał wzywa do pojednania i odnowy. We wrześniu na placu Republiki, prezentuje projekt nowej konstytucji, która została zaakceptowana w referendum (80% głosów). Daje to początek V Republice Francuskiej, z prezydenckim systemem rządów i ograniczoną rolą parlamentu. Następnie powołuje do życia Unię Nowej Republiki (UNR), która zwycięża w listopadowych wyborach.

Grudzień dla niego jest pełny sukcesów. Plan Rueffa zostaje zatwierdzony. Zakłada on rewaloryzacje franka jak też uzdrowienie finansów i gospodarki Francji. Tuż przed Bożym Narodzeniem kolegium elektorskie powołuje Charlesa de Gaulla na stanowisko prezydenta V Republiki. Rozpoczyna to nowy okres we francuskiej historii.

Na mocy nowej konstytucji ustanowiono Wspólnotę Francuską. Tworzyła ją: Francja metropolitalna, departamenty zamorskie i terytoria zamorskie. Jednak zasady organizacyjne nigdy nie weszły w życie a wszystkim republikom autonomicznym przyznano niepodległość (znaczna część francuskich koloni w 1960, tzw. dekolonizacja).Dążąc do odzyskania silnej pozycji militarnej kraju Francuzi przeprowadzają pierwszą próbę jądrową w Reggane na Saharze. W referendum w sprawie samostanowienia Algierii większość Francuzów i Algierczyków opowiada się za. W dniach 22-26 kwietnia dochodzi do nieudanego „puczu generałów” w Algierii, który współorganizuje generał Raoul Salan, mającego nie dopuścić oderwania się muzułmańskiej koloni od Francji. Ostatecznie 3 lipca 1962 Francja uznaje niepodległość Algierii. W tym czasie de Gaulle wychodzi cało z zamachów przeprowadzonych przez OAS (Organizacja Tajnej Armii) popierającą generała Salana.

W polityce zagranicznej de Gaulle stawia za zbliżeniem z RFN, co czyni w 1963 podpisując wraz z Konradem Adenauerem Traktat Elizejski ( Traktat o Przyjaźni) i opowiada się za Wspólnym Rynkiem. Razem z Andre Marleaux propaguje idee „Europy Ojczyzn od Atlantyku po Ural” jako alternatywę dla „Stanów Zjednoczonych Europy”. Ta konfederacja państw europejskich z zachowaniem pełniej suwerenności, miała powstać by oprzeć się potędze Sowietów jak i Amerykanów. Prowadziłaby wspólną politykę zagraniczną. W planach tych prezydent nie uwzględnia Wielkiej Brytanii, którą uważa za „konia trojańskiego” Stanów Zjednoczonych w Europie i blokuje jej wejście do Wspólnego Rynku. Działa wbrew polityce USA. Popiera komunistyczny rząd w Chinach i krytykuje amerykańską interwencje w Wietnamie. W 1964 odwiedza kraje Ameryki Łacińskiej.

W grudniu 1965 de Gaulle wygrywa powszechne wybory prezydenckie (44% I tura, 55% II tura) z Francis Mitterandem. W marcu 1966 Francja występuje ze struktury militarnej NATO (informacja listowna do prezydenta USA Johnsona) i żąda wycofania amerykańskich baz i uzbrojenia. W czerwcu 1967 – V Republika wprowadza embargo na dostawy broni (w tym zamówionych i opłaconych już samolotów) dla Izraela i krajów arabskich podczas Wojny Sześciodniowej Państwa Żydowskiego z Egiptem. Podejmuje też walkę ze światowym systemem monetarnym, co dawał mocną pozycję dolarowi. W lipcu de Gaulle składając wizytę we francuskiej części Kanady, wydaje okrzyk „niech żyje wolny Quebec!” powodując kryzys dyplomatyczny miedzy oboma państwami. W latach 1966-68 odwiedza kraje bloku wschodniego: ZSRR, Polskę i Rumunie.

W 1968 nie po raz pierwszy naraża się lewicy. Wybuchają liczne strajki i manifestacje studenckie (rewolta młodzieżowa). Proponuje wprowadzenie partycypacji (udział pracowników w zyskach i podejmowaniu decyzji) jednak to posunięcie pozostaje bez odzewu społeczeństwa. Mimo tego Unia na rzecz Republiki wygrywa wybory z bardzo dużą przewagą nad lewicą. Gdy w kwietniu 1969 w referendum Francuzi nie zaakceptowali reformy administracji i senatu ustąpił z honorem składając dymisję z funkcji prezydenta (co zapowiadał wcześniej). Przebywając na wakacjach w Hiszpanii spotyka się z generałem Franco. Parę dni przed jego śmiercią ukazują się „ Pamiętniki nadziei” (pierwszy tom).

Obecnie uznawany jest za jednego z najwybitniejszych polityków XX wieku, człowieka potrafiącego patrzeć parę lat do przodu, gdy inni obserwują tylko wydarzenia dnia.

Stworzył stabilny system polityczny V Republiki z nieco autorytarną prezydenturą. Francja odbudowała swoją silną pozycje, którą utrzymali następcy Charlesa de Gaulla. Kontynuatorem jego polityki państwa jest ruch gaullistowski. Do idei „Europy Ojczyzn” odwołuje się Unia Europejska. Jego doktryna i myśl polityczna zwana Gaullizmem była oparta na liberalizmie, konserwatyzmie, myśli chrześcijańskiej, pragmatyzmie i bonapartyzmie.

 

Piotr Wildanger

 

Pisma autorstwa de Gaulle’a:

1. La Discorde Chez l’Ennemi(1924) (Niezgoda w obozie nieprzyjaciela)
2. Histoire des Troupes du Levant(1931) (współautor)
3. Le Fil de l’Epée(1932) (Ostrze Miecza)
4. Vers l’Armée de Métier(1934) (Ku armii zawodowej)
5. La France et son Armée(1938) (Francja i jej armia)
6. Trois Études(1945)
7. Mémoires de Guerre(Pamiętniki wojenne) – Pol. – wyd. MON 1967-1968
   1. Tom 1 – L’Appel, 1940–1942 (1954) (Apel)
   2. Tom 2 – L’Unité, 1942–1944 (1956) (Jedność)
   3. Tom 3 – Le Salut, 1944–1946 (1959) (Ocalenie)
8. Mémoires d’Espoir ( Pamiętniki nadziei)
   1. Tom 1 – Le Renouveau 1958–1962 (1970) (Odnowa) – Pol. – 1974

 

 

Literatura wykorzystana przy pracy:

 

1.Norman Davies, Europa, Znak, Kraków 2002,

2.Jean-Baptiste Duoselle, Europa- historia narodów, Horyzont, Warszawa 2002,

3. Aleksander Hall, Charles de Gaulle, Iskry, Warszawa 2002,

4.George C. Kohn, Encyklopedia wojen, Al fine, Warszawa 1998,

5. Gerhard L. Weinberg, Wizje zwycięstwa. Nadzieje ośmiu przywódców Drugiej Wojny Światowej, Książka i wiedza, Warszawa 2007.

6.Charles Williams, Charles de Gaulle – ostatni wielki Francuz, Amber, Warszawa 2007,

7. Wielkie biografie – encyklopedia PWN, t. 1, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007.